Hafif Kognitif Bozuklukta Gri Cevher Atrofisinin Boylamsal Olarak Değerlendirilmesi: Voksel Tabanlı Morfometri Çalışması

Berrin Çavuşoğlu¹, Emel Ada², Derya Durusu Emek Savaş³, Görsev Gülmen Yener⁴

1 Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Medikal Fizik Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye
2 Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Radyoloji Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye
3 Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye
4 Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye

Özet

Amaç: Hafif Kognitif Bozukluk (HKB) demansın en sık görülen tipi olan Alzheimer Hastalığı (AH) ile normal yaşlanma arasında bir geçiş evresi olup, demans geliştirme riskinin yüksek olduğu klinik tabloyu temsil eder. Bu çalışmada amnestik HKB (aHKB) tanısı alan hastalarda gri cevher atrofisinin boylamsal olarak değerlendirilmesi amaçlandı.

Gereç ve Yöntem: Çalışmaya 20 aHKB olgusu ile yaş, cinsiyet ve eğitim olarak eşleştirilmiş 13 sağlıklı kontrol katıldı. Katılımcılara bir yıl arayla iki kez manyetik rezonans görüntüleme yapıldı. Gri cevher atrofisi değerlendirmesi için FSL (FMRIB Software Library, http://www.fmrib.ox.ac.uk/fsl/fslwiki/) program paketinin bir parçası olan VBM (Voksel Tabanlı Morfometri) yazılımı kullanıldı. İstatistiksel analiz bağımlı veya bağımsız iki grup testi ve 100 bitişik voksel küme eşiği kullanılarak genel doğrusal model ile değerlendirildi.

Bulgular: aHKB olgularında başlangıçta kontrollere göre sol hemisferde belirgin olmak üzere tüm beyinde atrofi bulunurken, bir yıl sonra atrofinin bilateral tüm beyine yayıldığı gözlendi (p<0.05, çoklu karşılaştırmalar için düzeltilmiş). aHKB olgularının boylamsal analizinde sağ parahipokampal girus, sağ middle temporal girus,sağ inferior temporal girus, sol superior temporal girus ve sol intrakalkarin korteks yapılarının hacimlerinde anlamlı azalma bulundu (p<0.001, çoklu karşılaştırmalar için düzeltilmemiş).

Sonuç: VBM yöntemi ile boylamsal atrofi değerlendirmesi, olası AH progresyonu için risk altında olan HKB olgularında hastalığın seyrinin izlenmesine katkıda bulunmaktadır. Elde edilen bulgular HKB olgularının AH progresyon sürecinden sorumlu olabilir.

Anahtar Kelimeler: Hafif kognitif bozukluk, manyetik rezonans görüntüleme (MRG), FSL, voksel tabanlı morfometri

Abstract

Purpose: Mild cognitive impairment (MCI) represents a translational stage between normal aging and Alzheimer's disease (AD), the most common type of dementia, and has an increased risk of developing AD. We aimed to evaluate longitudinal analysis of grey matter atrophy in patients with amnestic MCI (aMCI).

Material and Methods: The study included 20 patients with CI and 13 age-, gender- and education-matched healthy controls. All subjects underwent magnetic resonance imaging twice at one year follow-up. Gray matter volumetric evaluation was carried out using voxel-based morphometric (VBM) analysis in FSL software package (FMRIB Software Library, http://www.fmrib.ox.ac.uk/fsl/fslwiki/). Statistical difference was assessed using paired or unpaired two groups test and a cluster threshold of 100 contiguous voxels.

Results: aMCI subjects showed significantly decreased gray matter volume in the whole brain predominantly in the left hemisphere at baseline, after one year atrophy throughout the brain bilaterally (p<0.05, corrected for multiple comparisons). The longitudinal volumetric analyses of aMCI subjects showed significantly decreased gray matter volume in certain brain regions, including right parahippocampal gyrus, right middle temporal gyrus, right inferior temporal gyrus, left superior temporal gyrus and left intracalcarine cortex (p<0.001, uncorrected).

Conclusion: Evaluation of longitudinal atrophy with VBM method contributes to monitoring the course of the disease in MCI patients with increased risk of progression to AD. The findings may be responsible for the progression process from MCI to AD.

Keywords: Mild cognitive impairment, magnetic resonance imaging (MRI), FSL, voksel based morphometry